Dâhi Çocuk Nasıl Yetiştirilir?

Her aile bir dahi çocuk ister. Hatta bütün çocuklarının dahi olması onları memnun eder. Ancak bu mümkün değildir. Biz de bu çalışmamızda mümkün olmayan bir durumun gerçekleşebileceğini iddia etmiyoruz. Ancak tarihi seyir içerisinde yetişen zeki insanların eğitim hayatlarına bakıldığında ortak noktalar keşfedilmiştir. Biz de keşfedilen bu noktaları
rahat uygulanabilecek şekilde maddeler halinde size sıralayacağız.

Çocuk; sevgi, mutluluk, doğallık, samimiyet gibi iyiliğe ve güzelliğe dair ne varsa hepsini üzerinde toplayan en güzel vasıflarla mücehhezdir. Ancak ‘’Çocuğu doğuştan eksik, onarılması gereken bir şey olarak görenler” de vardır. Bunlar için eğitim, çocuğu istediğimiz kişiye dönüşmesi için örsten geçirmek manasına gelir. Daha kapsamlı bakan ebeveynler için ise çocuk tamdır ve özellikle ebeveynlerin bilgi ve tecrübeleri başta olmak üzere, yerleşik değerlerin bilincine varmaya ihtiyaç duyan bir sistem bu çocukları mükemmele ulaştırır. Doğuştan mükemmel olarak dünyaya gelen çocuklar için ise mükemmelliklerin artarak devam ettirilmesine çalışılmalıdır. Bu hayatlarının her aşamasında devam edilmesi gereken bir süreç olarak karşımıza çıkabilir. Ancak bu sistemli çalışma onların gelişim basamaklarını bir bir çıkabilmelerini sağlar.

Eğitimde kritik dönemi İbni Sina şöyle anlatıyor: “Bir insan ani olarak, yani zekâsı gelişmiş olarak yaratılıp boşlukta durması sağlansa, bu insanın zihinsel algısı genişlik, derinlik ve uzunluk
boyutlarından yoksun olacaktır. Dolayısıyla çocuk birçok bilgiyi hemen öğrenmek yerine kritik dönemlerde öğrenmeleri gereken şeylerle baş başa bırakmalıdır.”

Adım adım dehanın gelişimi

Yapılan araştırmalar bebeklik ve çocukluk döneminde sevilen ve vücut masajı yapılan çocukların daha zeki olduğu göstermiştir. Özellikle omurilik bölgesine yapılan masaj zekâ gelişimi olumlu etkilemektedir. Çocuk için kaliteli vakit ayırarak onunla konuşmak ve oyun oynamak ilk dönem için önemli bir adım olacaktır. Bu hususta peygamberimiz “çocuğu olan onunla çocuklaşsın” buyurmuştur. Yine ilk yetişme döneminde çocukları farklı kokular ve tatlarla etkileşime geçirmek çoklu zeka kuramına göre zihnin doğal zeka bölümünün gelişmesine yardımcı olacaktır. İkinci adımda çocukların fikirlerine değer vererek olumlu duygularını takdir edip ilgi ve üstünlük gösterdiği dallarda gelişimlerini destekleyerek onlara alternatifler sunmalıyız.

Bu mevzuda Ahlak-ı Nâsırî adlı eserinde, Nasîruddin Tusî çocukların aykırı (zıt) kişilerden uzak utulmasını tavsiye etmektedir. Sebebini ise şöyle izah eder:

“ Çünkü aykırı kişilerle oturup kalkma ve onlarla oynama çocuğun doğasını bozmaya sebep olur. Zira çocuğun nefsi (kişiliği) katışıksız (sade) olur.”

Bunun yanında çocukların sorduğu sorulara mutlaka doğru cevaplar verilmelidir. Şayet cevabı bilinmeyen bir soru varsa onun cevabına nasıl ulaşmaları gerektiği hususunda yol göstermelidir. Mutlu bir aile ve mutlu bir çocuk için aile içinde mutlaka tutarlılıklar olmalıdır. Yanlış verilen cevaplar, çocuğa söylenildiği halde kendileri tarafından uygulanmayan doğrular zararlı neticeler verecektir. Bir de aşırı eleştirici olmaktan kaçınarak çocuklarımızın korku ve endişelerine saygı duymalı, onları başkalarının yanında küçük düşürmemeli ve
diğer çocuklar ile kıyaslamamalıdır.

Her adımda gelişen zihni yapılarıyla numune insanlar için gelin onlara destek olacak bir çevre, kendilerini ifade etmeleri için özgüven ve öğrendikleri şeyler için sorumluluk sunalım. Onlara öğrencilerin hiçbir zorlama, tehdit veya ikna olmadan kendi öğrenimlerini yönlendirebilecekleri eğitim toplulukları verelim; burada onları bir şeye katılmaya ‘’mecburiyet’’ değil ilgi yönlendirsin; burada öğrendiği şeylerin sorumluluğu ve bu sorumlulukla büyüyen yuvalar olsun. Bu da yetmez; gelin hayatın bütününe yaptıkları keşif yolculuğunda onlarla beraber olalım. Unutmayalım ki çocuk büyütmek çok kolay biz çocuk yetiştirmenin yollarını arayalım.

Tavsiye edilen davranışlar

• Anne hamilelik döneminde sağlığına ve beslenmesine çok dikkat etmelidir özellikle mevsim ürünleri ve balık, özellikle de somon balığı beyin gelişimi için önemlidir.
• Oyun ve oyuncak seçiminde fonksiyonlu olanlar tercih edilerek çocukların oyun oynamalarına vakit ayırmalıdır. Çünkü çocuklar dünyayı oyun ile algılar ve iletişimlerini bu yolla sağlarlar.
• Çocuğa mutlaka okuma alışkanlığı kazandırılmalı; iyi kitaplar, süreli yayınlar, gerekli eğitim materyalleri ev ortamında bulundurulmaya çalışılmalıdır.
• Çocukların yaparak yaşayarak öğrenmesini göz önünde bulundurarak müzelere, tarihi ve turistik yerlere, sanat galerilerine, botanik bahçelerine beraber geziler düzenleyerek sağlam bir öğrenme temeline sahip olmalarını sağlanmalıdır.
• Çocukların ilgi duydukları bir alanla ilgili geliştirmelerini sağlamalı; koleksiyonculuk, hayvan bakmak, fotoğraf çekmek, puzzle biriktirmek gibi.
• Çocuklar bilgisayar ve televizyondan olabildiğince uzak tutmalıdır.

Yapılması istenmeyen davranışlar

1. Çocuklarımızı doğru yetiştirme ile ilgili verdiğimiz bilgilerin yanında, çocuk yetiştirme süresince asla yapılmaması gerekenler hususlara da kısaca değinmek gerekiyor:
2. Tembel ve sorumsuz bir çocuk yetiştirmek isteniliyorsa onlara görev verilmesin. Ve sorumluluk almalarına engel olunsun.
3. Onları yalana alıştırmak için yerine getiremeyeceğiniz sözler verin ve onların yanında başkalarına yalan söyleyin.
4. Kardeşler arasında kavga ve kıskançlık olmasını istiyorsanız birini cezalandırırken diğerini ödüllendirin, aralarında kavgaya müdahale etmeyin ve problem olduğunda hepsini birden cezalandırın.
5. Okuldan ve öğretmenlerden soğumalarını istiyorsanız erken yaşta okula gönderin ya da okuma yazma öğretmeye çalışarak ödev yapmadığında oyun oynamasına izin vermeyin.
6. Özgüveni olmayan çocuklar yetiştirmek istiyorsanız onları başkaları ile kıyaslayarak, hatalarını toplum içinde yüzlerine vurun.