Nargilede aslında sigara gibi tütün mamulü. Ancak içine katılan meyve esansları onun sağlıksız yüzünü perdeliyor. Aromalı nargile, tütünün zararını izale etmiş gibi görünse de bu masumiyetin altında tütün kadar tehlikeli bir gerçek duruyor.
Tütünün nargile şeklinde içilmesinde son zamanlarda büyük bir artış söz konusu. Bilindiği gibi tütün değişik şekilde kullanılır: Çiğneme, enfiye, pipo, puro, sigara ve nargile. Nargile; Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Güney Asya’da bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek. Farsçada ‘hindistancevizi’ anlamına gelen, “nargil” sözcüğünden geliyor. Ortaya çıkışı, hindistancevizinin içi boşaltılıp bir kamış ile hintkeneviri içme alışkanlığına dayanıyor.
Birçok kişi yalnızca meraktan nargile içiyor. Bunda biraz da sigaranın ayaktakımı insan görünümünün nargilede ağırlık vasfı kazanmasının tesiri olabilir. Ancak, otantik mekânlarla kendine ağırlık vasfı yüklenilen nargilenin bu yönü, onun nikotin içerdiği ve farkına varmadan bağımlılık yaptığı gerçeğini değiştirmez.
Başlama yaşı ne kadar düştüyse içme oranı o kadar uzuyor. Bu tür nargile içildiğinde de hem içiciler hem de dumandan pasif olarak etkilenenler; kömür ve odunun yanmasıyla oluşan dumandaki karbonmonokside ve kanser yapıcı kimyasallara maruz kalıyorlar.
Özellikle gençlerin tercih ettiği nargilenin masum olduğu anlayışı, kullanım oranının artmasında en büyük tesir. Aroma tat ve kokularla zenginleştirilerek cazip bir hale getirilmeye çalışılan nargile, daha çok arkadaş ortamında kafelerde içiliyor. Arkadaş çevresiyle beraber nargile kafeler adeta sosyalleşme mekânları haline geliyor.
Tütünsüz nargile aldatmacası
Tütünsüz nargile, sektörde çok fazla tercih ediliyor. Bunun başlıca sebebi; “bitkisel” tabirinin, zihinlerde “sağlıklı” manasını çağrıştırıyor olması. Tütün içermese de hoş kokulu bitkiler ateş üzerinde yandığında karbonmonoksit, karbondioksit, azotlu bileşikler, hatta katran gibi zehirli ve tahriş edici özellikler oluşabiliyor. Bu maddeleri içeren duman doğrudan kullanıcı tarafından içine çekiliyor.
Tütün kadar zararlı
Nargile dumanında temelde 5 madde bulunur: Nikotin, katran ve arsenik, krom, kurşun gibi ağır metaller. Shihadeh tarafından yapılan çalışmaya göre, 30 saniye aralıklarla 3 saniye uzunluğunda çekilen 100 nefeslik içmede 2.25 mg nikotin, 242 mg katran ve tek bir sigara içimine kıyasla çok daha yüksek miktarda arsenik, krom ve kurşun bulunmakta. Tek bir nargile kullanımından sonra tükürük, idrar ve plazmada kotinin düzeyinin ciddi seviyelere ulaştığı ve bu anlamda inanılanın aksine nargile kullanımının masum olmadığı ispatlanmıştır.
Başka bir çalışmada da, nargile kullanımı ile ağız kanseri arasında bağlantı olduğu ortaya konmuştur.
Ayrıca nargilenin içindeki ağır metaller akciğerleri tahriş ederek, birçok hastalığa sebep oluyor. Yapılan ölçümler neticesinde ortaya çıkan sonuçlara göre, bir nefes nargilede ölçülen ortalama karbondioksit miktarı, tipik bir sigara içicisinden tam iki kat daha fazla.
18-25 yaş aralığı müdavim
Sigaranın kapalı alanlarda yasaklanmasının ardından nargile kafelere olan ilgi daha da artmaktadır. “Nargile kafe” adı verilen mekânlar, 18-25 yaş aralığı gençler arasında yoğun bir şekilde talep görüyor. Nargile kafelerin müdavimlerinin genel özelliklerine bakıldığında neredeyse yarısı üniversite öğrencisi. Bu kafelerin çoğu da dikkat edilirse dershane, üniversite gibi genç insanların yoğun olarak bulunduğu yerlerin yakınına kuruluyor.
Dünya kamuoyunda nargile
Dünya kamuoyu da nargileden oldukça rahatsız. Kanada’da kafelerde, nargile salonlarında ve halka açık diğer yerlerde gerçek tütünlü nargile kullanmak yasaklanmış. Almanya’nın en büyük eyaleti Kuzey Ren Vestfalya’da sigara içmeyenleri koruma yasası, 124’e karşı 101 oyla kabul edildi. Almanya’da son zamanlarda özellikle gençler arasında popülerlik kazanan nargile kafelerin kapatılmasını isteyen bu yasaya uymayanlara verilen cezalar da yüksek oranda artırıldı.
İran’da Sağlık Bakanlığı nargilenin yasaklanması ile alakalı toplantı yaptıklarını ve bu toplantı neticesinde nargilenin yasaklanması ile kararlar alma çalışmaları devam ediyor. Ülkemizde ise kamuoyunda sigara kadar hastalıkları bilinmiyor.
Tütünün nargilede bulaşıcı hastalık riski
Normal bir nargile 50 adet sigara içmeye bedeldir. Ayrıca nargiledeki nikotin miktarı sigaradan kat kat fazla olduğu tespit edilmiştir. Bir nargileyi yüzlerce kişi kullandığı için hastalık bulaşma riski çok fazla. Ağızlığın ortak kullanımı bulaşıcı hastalıkların geçişi açısından da önemli bir risk oluşturmaktadır. Özellikle tüberküloz (verem) ve hepatit (sarılık) öncelikli risklerden birkaç tanesi.
Hakkında kim ne düşünüyor?
- Nargileye başlayanların %37’si tadını merak ettikleri için nargileye başladıklarını söylüyorlar.
- Nargile içenlerin %27’si sigara kullanmıyor. Bu gruptaki insanlar nargileyi tütün mamulü olarak görmüyorlar.
- %34’lük kesim ise arkadaş etkisiyle nargileye başladığını söylüyor.
- %18.3’ü nargilenin sağlık üzerindeki zararları hususunda bilgi sahibi değil.
- %89’lik kesim nargileyi bırakmayı asla düşünmüyor.
(Kemal Aydın)
Kaynaklar: Türk Toraks Dergisi, Nargile İçenlerin Nargile İçme Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışları, Shafagoj YA, Mohammed FI, Hadidi KA. Hubble-bubble (water pipe) smoking: levels of nicotine and cotinine in plasma, saliva and urine. Int J Clin Pharmacol Ther 2002;40:249-55. El-Hakim IE, Uthman MA. Squamous cell carcinoma and keratoacanthoma of the lower lip associated with “Goza” and “Shisha” smoking. Int J Dermatol 1999;38:108-10.; Akgün, N., Yıldırım , Ş. : Nargile içenlerde akciğer fonksiyonları . EÜFT Dergisi 4: 929 (1975) ; Atabay G, Nargilenin Kardiyovasküler Sisteme Akut Etkisi, Ege Üniversitesi İç Hastalıkları Uzmanlık tezi,1976; Bilir N, Güçiz B, Yıldız AN. Türkiye’deki tütün kontrol staratejilerinin değerlendirilmesi. Ankara, Hacettepe Halk Sağlığı Derneği ve Uluslararası Gelişim Araştırmaları Merkezi 2003.
