Bulyon, yemeklerde, et lezzetini vermek amacıyla kullanılan bir üründür. Piyasada bulunan ürünlerin üzerinde “Et suyu içerir” ibaresi yer alsa da aslında bulyon, katkı materyalleri kullanılarak yapılan kimyasal bir karışımdır.
Bulyonu ilk olarak piyasaya süren Johann Frederich Bouman’dir. ilk yapıldığında bulyon, tuz eklenmeden sebze, baharat ve biber kullanılarak kemikli etin özünü çıkartma şeklindeydi. Çıkarılan öz, yağsız elekten geçirilir, derin porselen veya teneke kalıplara dökülerek soğutulurdu. Daha sonra ahşap tepsilere çıkarılarak açık havada kurutulur, sonrada yemeklere katılırdı.
Bulyon, aslında yemek kültürümüzde kullanılan bir gıda türü değildir. Bu zamanda Avrupa’dan bize geçmiştir. Avrupa tarihinde bulyonun tarifi domuz hariç tutulursa belki bize uydurulabilir. Buna rağmen satın aldığımız bulyonun masum olduğunu söylememiz çok zor. Çünkü 1820’lerden sonra değişen gıda endüstrisinde, içinde hiç et olmadan ya da eser miktarda bulunmasına rağmen tamamı etten imal edilmiş gibi lanse edilen bulyonlar raflardaki yerini almıştır.
1. Bulyonun tamamen doğalı olur mu?
Bulyonun yapısı itibari ile doğal olması pek mümkün gözükmemektedir. Çünkü bulyon gıda sanayi tarafından üretilmekte ve içerisine çeşitli kimyasallar ilave edilmektedir.
2. Helal bulyon olur mu?
Piyasada helal sertifikalı bulyonlara rastlamak mümkün. Fakat bunların gerçekten helal olup olmadığını sorgulayacak sistematik bir denetim mekanizması maalesef mevcut değil. isteyen her şirket bazı vakıf ve STK’lardan, helal ibaresini satın alabiliyor. Sertifika alan şirketlerin bazısının kısmi denetimli, bazısının da denetimsiz olduğu göz önünde bulundurulursa helal ibareli bulyonlara şüpheyle yaklaşmakta fayda var. Gerçekten helal olanlarını bulmanın ise çok zor olduğu koca bir gıda gerçeği olarak karşımızda duruyor.
3. Bulyonların içerisine bağımlılık yapan madde ilave ediliyor mu?
Bulyonlarda kullanılan msg diğer adıyla monosodyum glutamat(ınsg) ya da endüstriyel adı ile Çin tuzu, bağımlılık yapma özelliğine sahip kimyasal bir maddedir. Bu madde, tat alma duyusunu körelten, dört değişik (tatlı, ekşi, acı ve buruk tadı) etkiyi aynı anda verebilen bir maddedir. Msg, insan için “aldatıcı”; fakat gıda endüstri tarafından ise “kurtarıcı” olarak değerlendirilmektedir.
4. İthal bulyon ve domuz eti meselesi
ithal bulyonlar, son gıda mevzuatına göre etiketinde beyan edilmesi şartı ile rahatlıkla piyasada satılabilmektedir. Bu nedenle ithal bulyonlarda her zaman domuz eti riski vardır. Bulyonlar, üretimi kolaylaştığı için çok sayıda işletme tarafından farklı markalar altında satılabilmektedir. Fakat margarin, hazır çorba gibi bulyon da 90’lı yıllarda çok popüler hale gelmesine rağmen helallik ve haramlık konusunda hiçbir zaman güven verememiştir.
5. Bulyon nerelerde kullanılıyor?
Çorba, çiğköfte ve pilav yapılan her yerde kullanılıyor diyebiliriz. Müsafir gittiğiz evde bile çorba ve pilava lezzet vermek için bulyon kullanılmış olabilir. Önceki yıllarda yazılan gıda kitaplarında kullanımı yaygın olmadığı için risk yok denilirdi. Ancak son yıllarda bulyon piyasasında rekabet ortamı oluştuğuna göre pazar büyümüş ve risk de artmış demektir.
6. Helal bulyon bulunamıyorsa ne yapmak lazım?
Eğer yemeklerinizde bulyon kullanmak istemiyorsanız etlerin sıyrıldığı kemikler ve ilikleri düdüklü tencerede iyice pişirin. Hem gıda hem lezzet cihetiyle zengin olan et suyunu kalıplara veya kavanozlara koyarak ihtiyaç duyduğunuz zamanlarda rahatlıkla kullanın. Böylece hem yemeklere apayrı bir lezzet katılmış olur hem de helalinden yenmiş olunur. Bu iş biraz zahmetli görünse de şuurlu olan bir insanın yapması gereken en pratik çözüm budur.
