Seyahatten önce mutlaka plan ve program yapılır. Gidilecek yerlerin sağlık şartları önceden araştırılır ve ona göre tedbirler alınır. Özellikle Afrika kıtası ve Hindistan gibi ülkelere giderken sıtma, sarıhumma, kolera, ebola gibi hastalıklara dikkat edilmelidir. Aksi takdirde bu hastalıklar kötü sonuçlara sebebiyet verebilir.
En muzdaribi Afrika
Sıtma, yüzden fazla ülkede, 3 milyarın üstünde insanı tehdit eden, birkaç yüz milyondan fazla kişinin yakalandığı, en önemli parazit hastalığıdır. Bu yüzden sivrisinekler, en çok insan ölümüne yol açan hayvan unvanını elinde bulundurmaktadır. Tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olan sıtmada liderlik Afrika’dadır. Bununla beraber Güney ve Güneydoğu Asya, Orta ve Güney Amerika ve Orta Doğu riskli bölgeler arasında yer alır. Hastalığa yakalanma oranı şehirlerde düşük, kırsal bölgelerde ise yüksektir.
Kimler sıtmaya yakalanır?
Sıtmanın yaygın olduğu bölgelerde en büyük tehlike, 5 yaşından küçük çocuklarda ve hamile kadınlardadır. Bunların haricindekilerin vücudu, hastalığa karşı bağışıklık geliştirebilir ve hastalıktan daha az etkilenebilir. Ancak sıtmanın yaygın olduğu bir bölgeye ilk defa gelenler hem daha kolay hastalanır hem de hastalıkları çok daha ağır olur. Yaşlılar da bağışıklıkları zayıfladığı için hastalığa çabuk yakalanabilirler. Afrika’ya baktığımız zaman yerli halktan hayatını kaybedenlerin büyük çoğunluğu da 5 yaş altı çocuklardır.
Korkmayın, her sivrisinek sıtma yapmaz
İnsanda görülen sıtmaya, tek hücreli plasmodium parazitinin dört farklı türü yol açıyor. Falciparum, vivax, ovale ve malariae. En ölümcül olanı falciparum türü sıtmadır. Sıtmaya sebep olan Anofel sivrisineklerinin dişileridir. Bu sinekler özellikle yağmur sonrası ıslanan çamurlu bölgelerde ortaya çıkar ve güneşin batışından doğuşuna kadar avlanırlar.
Her şey küçük bir ısırıkla başlıyor
İnsanı sıtma eden parazitler, yine insanın kendi vücudunda bulunur. Yani bu parazitler başka hiçbir canlının bedeninde yaşayamaz veya başka ortamda üreyemez. Karaciğer ve alyuvarlarda yaşayan sıtma paraziti sivrisinekler aracılığı ile emilir ve sağlıklı insana taşınır. Bunun dışında sıtmanın hasta olan bir insandan başkasına bulaşması sadece kan nakli ile mümkündür.
Sıtmada erken teşhis hayat kurtarır
Sıtmanın kuluçka süresi ortalama 7 gündür. En önemli belirtileri ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı, kusma, öksürme, ishal ve karın ağrısıdır. Bazen hafif hissedilen bu belirtiler, ilk bakışta sıtmayı akla getirmeyebilir. Sivrisinek tarafından ısırıldıktan sonraki yedi gün ile iki ay arasında birdenbire ortaya çıkan ateş, falciparum türü sıtmanın özelliğidir. Buna benzer belirtiler görülür görülmez, en kısa zamanda teşhis ve tedavi için doktora başvurulmalıdır. Çünkü sıtmada sadece erken teşhis ve uygun tedavi hayat kurtarabilir.
Sıtma bölgesinde yaşayanlara sevindirici haber
Yıllardır sıtma için birçok ilaç üretildi, farklı usuller denendi. Özellikle 1940 yılından sonra kullanılan DDT ilacı sıtma problemini dünya genelinde hatırı sayılır şekilde azalttı. Fakat hastalık bir süre sonra ilaçlara karşı direnç göstermeye başladı. Türkiye’de de 1920’li yıllarda sıtma birçok insan için tehdit arz ediyordu. Halkın giderek bilinçlenmesi hem hastalık vakaları azalttı.
Bu yıl Dünya Sağlık Örgütü’nden sevindirici haber geldi. Haberde dünyanın ilk sıtma aşısının 2018 yılında Afrika ülkelerinden Gana, Kenya ve Malavi’de deneceğini açıkladı. Ayrıca aşının ilk olarak 5 yaş altı çocuklarda uygulanacağı söyleniyor. Çünkü Afrika’da sıtmadan en çok bu çocuklar etkileniyor.
