Fidan dikimi nasıl yapılır, önemlidir. Öyle ki insan yaşamı, ağaçlara bağlıdır. Ağaçların yaşamı da ne yazık ki biz insanlara. Ne yazık ki diyoruz çünkü onlara asla gereken teşekkürü etmiyoruz. Bunu yapamadığımız gibi, aynı zamanda onlara hakaret eder gibi davranıyoruz. Onlar, bizim akciğerlerimiz oluyor, biz ise onların kalbini söküyoruz. Haydi, gelin bunu telâfi edelim.
Fidan dikmek ve dahi insanların faydalanması için yapılan her şey ne güzeldir. Dikilen ağaçtan çıkan mahsulden kurt, kuş ve insanlar faydalanır. Meyvesinden, gölgesinden, gövdesinden, odunundan, kerestesinden istifade eder. Bol su, temiz hava, bereketli ürün, ormanın nimetlerindendir. Ağaçlar, havayı temizleyen doğal klima gibidir. Onlar bir nevi sessiz çalışan fabrikalardır. Bizim vazifemiz, bu fabrikaları temiz ve sağlıklı tutmaktır.
Toprak koşulları ve fidan dikimi
Dikilen fidanın gelişmesinde toprak, en etkili faktördür. Bitkinin beslenme gücü, su, hava oranı ve köklerinin gelişmesi, büyük ölçüde toprak türüne bağlıdır. Türkiye toprakları, verimli topraklardır ve tarıma uygundur. Ancak bakıldığında en verimli topraklar çernezyomlardır. Bir diğer adıyla kara topraklar olarak bilinen çernezyomlar, Türkiye’de en çok Erzurum-Kars platosunda yer alır.
İyi toprak, içerisindeki zengin minerallerden ve organik maddelerden anlaşılır. Eğer toprağın bulunduğu iklimin yağış oranı düşük ise topraklar nemli olmayacak, su ihtiyacı artacak, kuru ve verimsiz olacaktır. Ayrıca tuzluluk varsa yine toprak yüzeyini kaplayan bitki örtüsü sınırlanır ve toprak verimi %90 düşer. Organik madde azalacağından dolayı toprağın verimi de azalır.
Fidan dikimine başlamadan evvel, bazı hususlara dikkat edilmelidir. Kullanılacak fidanlar iyi nitelikte olmalı ve şu özelliklere sahip olmalılardır:
- Fidan çeşidi, yaşı ve boyu uygun olmalı.
- Kök, sürgün ve tepe durumları dengeli olmalı.
- İyi kalite fidan seçilmiş olmalıdır.
Bitkilerde ufak boylu fidan kullanımında taşıma kolaylığı ve düşük maliyet gibi avantajlar olsa da çabuk zarar görebilme ve yıpranabilme gibi dezavantajları mevcuttur. Fidanlar, sonbahar ve ilkbaharda dikim sahalarına taşınırlar. Köklerinin kurumaması ve zarar görmemesi için ambalajlı olarak muhafaza edilirler.
Fidan dikimi sırasında önce çapa veya bel küreği ile dikilecek fidanın kökü, boğaz seviyesine gelecek derinlikte çukur açılır. Dikim çukurunun kök çapından 50 veya 60 santimetre daha geniş ve derin olmasında yarar vardır. Yani çukur ölçüsünün 60×60 genişliğinde ve 80 santimetre derinliğinde olması, en ideal olanıdır. Açılan çukur dibine iki kürek kadar yanmış ahır gübresi ilave edilir ve toprakla karışması sağlanır. Fidan tüplü, yani topraklı ise dağılıp parçalanmasına dikkat edilir.
Kök sisteminin yırtılması, sonradan kurumasına neden olabilir. Bu hususlara dikkat ettikten sonra fidan, besmele çekilip düzgünce çukura yerleştirilir. Toprak, yavaş yavaş çukura doldurulur. Son olarak fidanın çukuru tamamen toprak ile doldurulur. Ayak ile fidan çevresine nazikçe bastırarak toprak sıkılaştırılır ve can suyu verilir.
Artık fidan büyümeye hazır hale gelmiştir. Sade köklü veya topraklı fidanlar kullanılarak yapılan uygulamalarda, boylu fidanların rüzgârdan etkilenmemesi ve dik durabilmesi için dikim sırasında tekli, ikili veya üçlü desteğe ihtiyaç varsa yerleştirilip, keskin olmayan iple birbirine bağlanır. Zamanı gelince budaması yapılır. Budama, sonbahar ve kışın son, ilkbaharın ise erken dönemlerinde uygundur.
Fidan dikimi nasıl yapılır, bunda dikim zamanı ve dikkat edilmesi gerekenler önemlidir.
Dikim zamanı, mevsimlere göre şöyledir:
- Yaz dikimi; kaplı veya topraklı fidanlarda sulama imkânı olduğu sürece yaz dikimi yapılabilir. Bununla beraber yazın zorunlu ve acele peyzaj düzenlemesi yoksa yaz dikimi tercih edilmemelidir.
- Sonbahar dikimi; genelde İlkbaharda erken süren yapraklı türler için uygundur.
- Kış dikimi; Akdeniz ve Batı Anadolu’da denizden yüksek olmayan, kışları mutedil yerler için uygundur. Akdeniz iklim koşullarında olan yerler için önerilir. Tehlikeli ilkbahar donlarının olduğu yerlerde önerilmez.
Madde Madde, Fidan Dikimi Nasıl Yapılır?
- Bitki, iklim koşullarına uygun olmalıdır.
- İyi alan hazırlığının olması icap eder, gerekirse drenaj ve toprak ıslahı yapılmalıdır.
- Kök ve gövde dengesi olan sağlıklı fidanlar tercih edilir.
- Fidanların kökleri tamamen zedelenmeden sökülmeli, uygun zaman gelince budama yapılmalıdır.
- Söküm-dikim aralığı mümkün olduğunca kısa olmalıdır.
- Dikim alanlarında fidanın, güneş veya rüzgârların kurutucu etkisinden ve donmanın zararlarından korunabilmesi için ambalajlı ve örtülü olması gerekir.
- Dikim zamanı, doğru belirlenmelidir. Fazla rüzgârlı, yağışlı ve don günlerinde değil, kapalı ve bulutlu havalar tercih edilmelidir.
- Uygun dikim yöntemi seçilmeli, uygun alet ve donanım bulunmalıdır.
- Dikim işlemleri bittikten sonra fidanla ilgilenmeye devam edilmeli, başıboş bırakılmamalı, vakti geldiğinde sudan istifade edebilmesine yardımcı olunmalıdır.
