İnsan olarak pek çok ihtiyaçla yaratılmışız. Fiziksel, zihinsel ve ruhsal ihtiyaçlarımız var. İhtiyaçlarımız karşılanmadığı zaman, ihtiyacın türüne bağlı olarak bu eksiklikten fiziksel veya psikolojik olarak etkileniyoruz. Gün içerisinde yapılması gereken pek çok iş yükünün arasında bir de ev işleri ile ilgilenmek angarya gibi görünse de temiz ve düzenli bir alanın, sağlığımıza sayısız faydası vardır.
Annemden duyduğum ve onun da kendi annesinden naklettiği eski bir deyiş var: “Yavrum, evini temiz tut, elin (misafir) gelir, kendini temiz tut, ölüm gelir.”
Stresi Azaltır
Dağınık bir alana sahip olmak, insanın endişe ve stres seviyesini artırır. Araştırmalar, dağınık evlerde yaşayan insanların vücutlarının daha yüksek kortizol seviyelerine sahip olduğunu göstermiştir. Kortizol, vücudumuzda kaygı ve strese neden olan bir hormondur. Dağınıklığın, yüksek kortizol seviyeleriyle ilişkilendiriliyor olmasının nedeni, beynimizin, görüş alanımızda gördüğümüz her şeyi işlemek zorunda kalmasıdır. Bu, günlük görevleri daha az verimli bir şekilde tamamlamamıza, bunalmış ve endişeli hissetmemize neden olabilir.
Dağınıklığı azaltmak, temizliğin, stresi azaltmaya yardımcı olmasının tek yolu değildir. Esasen temizlik eyleminin kendisi, stresi azaltan bir aktivitedir. Temizlik, çok uygulamalı bir eylemdir. Bu sırada, yüzeylerin tozunu alma, düzenleme veya yıkama gibi tekrarlayan hareketlere odaklanmak zorunda kalırsınız. Böylece temizlik, stres kaynaklarından veya tetikleyicilerinden uzaklaşmanızı sağlar.
Verimlilik Sağlar
Dağınıklık, görsel dikkat dağılmasını meydana getirir. Hiçbir şey aramıyorken bile etrafımızda kâğıt yığınları veya başka şeylerin olması, dikkatimizi dağıtabilir. Beynimiz çoğunlukla düzeni sever ve düzenli bir ortamda gelişme eğilimindedir. Evdeki dağınıklığın etkileri üzerine yapılan bir araştırmada, evlerindeki fazla eşya miktarından bunalmış hisseden kişilerin işleri ertelemeye daha yatkın olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer araştırmalar, dağınık bir ev ortamının, abur cubur atıştırma ve TV izleme gibi başa çıkma ve kaçınma stratejilerini tetiklediğini göstermiştir. Ayrıca verimli ve tutarlı temizlik faaliyetlerinin, mikrop ve bakterilerin çoğalmasını etkili bir şekilde sınırladığı ve böylece çalışanların iş yerinde hastalanma risklerini büyük ölçüde azalttığı da gösterilmiştir. İstatistiksel olarak, ortalama bir çalışanın hastalık nedeniyle yılda 9 iş günü kaybettiği ve bu vakalardan bazılarının işyerinde standart hijyen seviyesinin altında olmasıyla bağlantılı olabileceği gösterilmiştir.
Egzersiz İmkânı Sunar
Temizliğin faydalarından biri de ister on dakika ister sekiz saat temizlik yapın, temizlik, sizi ayağa kalkıp hareket etmeye zorlayacak olmasıdır. Uzmanlar uzun süredir sağlık için günde otuz dakika fiziksel aktivite öneriyorlar ve temizlik, kesinlikle buna katkıda bulunuyor. Tezgâh üstlerini silmek, yerleri süpürmek veya küveti ovmak gibi aktiviteler kalori yakmaya yardımcı olur. Ayrıca hareket etmek, kalbinizin kan pompalaması ve bu da vücudunuzda akan endorfinler(mutluluk hormonu) anlamına gelir.
Uyku Kalitesini Artırır
Fiziksel aktivite stresi azalttığı gibi, temiz ve düzenli bir odada uyumanın da uyku kalitesini artırdığı bilinmekte. Endorfin hormonu, insanın hal ve hareketlerine göre salgılanır. Kimi zaman az ya da daha fazla salgılanabilir. Endorfin hormonunun özellikle belli saatlerde artış gösterdiği bilinmektedir. Bu durum bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Özellikle akşam saat 11 ile gece 3 arasında bu hormonun salgılanma miktarında artış olur. Etrafınız dağınıksa, uykuya dalmakta zorlanırsınız. Böylece iyi bir gece uykusu almakta zorlanacaksınız. Kalitesiz bir uyku da stres seviyenizi artırır. Ulusal Uyku Vakfı, her sabah yatağını toplayan insanların iyi bir gece uykusu çekme ihtimalinin %19 daha fazla olduğunu ortaya koyan bir anket gerçekleştirdi. Yüzde 75’i, çarşafları yeni yıkandığında ve yastıklar dolgunlaştığında daha rahat hissettikleri için daha iyi uyuduklarını söyledi.
Temizliğin Psikolojik Etkileri
Psikologlar, temizlik ve zihinsel rahatlık arasında bağlantı kurarlar. İslamî açıdan bakıldığında da temizlik, iki anlamda karşımıza çıkar. Kur’ân-ı Kerîm’de, “Ve elbiseni artık temizle, ve o pislikleri artık def eyle” (Müddessir suresi, âyet 4-5) buyurulması, maddî ve manevî temizliğe işaret eder.
2010 yılında yapılan bir araştırmada, temizlik ve düzenlilik fikrinin bizi daha iyi hissetmeye sevk ettiği, aksine kendimizi ihmal edilmiş bir ortamda hissediyorsak, hayal kırıklığı hissinin bizi yalan söylemeye ve aldatmaya sevk ettiği tespit edilmiştir.
Çoğu şeyde ılımlı olmak anahtardır. Temizliğe olan hevesinizin bir saplantıya dönüşmemesi önemlidir. Temizlik ve dağınıklığı gidermek rahatlatıcı olabilir ve endişemizi yatıştırabilir. Ancak yerinde olmayan bir süs eşyası ters etki yaptığında işlerin çok ileri gittiğinden emin olabilirsiniz.
Çevrenizi kontrol etmek, olumlu bir şeydir ve temiz bir alanda yaşamanın birçok faydası vardır, ancak kendinizi evinizdeki her şeyi kontrol etmek zorunda hissederseniz, hayatınızın diğer yönleri üzerindeki kontrolü kaybetmeye başlayabilirsiniz.
